Reizen met de trein door Japan is een belevenis op zich. Van de iconische witte bullet-train die door het landschap zoeft tot lokale treinen die vrolijk zijn bestickerd in het thema van de stad. Ondanks dat het één van de drukste netwerken ter wereld is, verloopt alles strak, netjes en verrassend rustig. Het is een georganiseerde chaos in de beste zin van het woord. En waar we thuis nog wel eens zuchten bij een vertraging, is dat in Japan bijna ondenkbaar. Voordat jij je treinavontuur begint is het handig om te weten hoe het systeem werkt. In dit artikel vind je daarom nuttige tips voor reizen met de trein in Japan, met uitleg over het treinnetwerk, het kopen van een Japan Rail Pass, reizen met de Shinkansen en de belangrijkste treinetiquette.

Het treinnetwerk van Japan

Het treinnetwerk in Japan is een van de meest efficiënte ter wereld. Dat komt niet alleen door de stiptheid, maar ook door de manier waarop alles met elkaar verbonden is. De Shinkansen, oftewel de Japanse hogesnelheidstrein, vormt de ruggengraat van het land. Deze glanzende witte treinen zoeven met hoge snelheden tot wel 320 km/u tussen de grote steden als Tokyo, Osaka en Kyoto. Ze zijn niet alleen razendsnel, maar ook extreem comfortabel met ruime stoelen en stille cabines. Voor lange afstanden is dit dé manier van reizen. Daarnaast zijn er regionale en lokale treinen die kleinere steden en dorpen met elkaar verbinden. Ze rijden trager, stoppen vaker, maar brengen je op plekken waar de Shinkansen niet komen. Ook deze treinen staan bekend om hun punctualiteit en netheid.

Het Japanse treinnetwerk bestaat uit verschillende maatschappijen, waarvan Japan Rail (JR) de grootste is. Japan Rail beheert de meeste Shinkansen-lijnen en een groot deel van het regionale netwerk. Daarnaast zijn er privémaatschappijen, zoals Kintetsu of Hankyu, die vooral actief zijn rond de grote steden. Ondanks al die verschillende maatschappijen, sluit alles perfect op elkaar aan. Je kunt dus zonder gedoe van een JR-lijn overstappen op een privélijn en eventueel vervolgens weer op een buslijn.

De Japan Rail Pass: wel of niet kopen?

De Japan Rail Pass is een populair treinabonnement speciaal voor reizigers. Met deze pas kun je onbeperkt reizen met het enorme JR netwerk dat bijna heel Japan beslaat en dit kan goedkoper zijn dan steeds losse kaartjes kopen. Of dit goedkoper is, ligt aan je reisplanning en veel reizigers vragen zich dan ook af of de Japan Rail Pass voor hen wel of niet handig is.

De JR Pass kan een goede optie zijn voor wie in korte tijd veel lange trajecten reist en vooral de grote steden in een sneltreinvaart wil ontdekken, letterlijk en figuurlijk. Een enkele rit van Tokyo naar Kyoto met de Shinkansen kost los ongeveer 100 euro dus als je meerdere van zulke afstanden wilt afleggen in een korte tijd dan is de Japan Rail Pass een aanrader. Maar als je rustiger reist en ook kleinere plekken bezoekt, dan zijn losse tickets voordeliger. Wanneer je onze reisroute door Japan volgt is de JR Pass in ieder geval niet voordeliger en raad ik je aan te reizen met een IC kaart, vergelijkbaar met een ov-chipkaart, in combinatie met losse treinkaartjes. Verderop in het artikel vertel ik je daar meer over.

Waar koop je de Japan Rail Pass?

Wanneer je hebt besloten om de Japan Rail Pass aan te schaffen, kun je dat het beste voorafgaand aan je reis doen. Dat is niet alleen makkelijker, maar ook voordeliger. Hoewel je de JR Pass ook ter plekke in Japan kunt aanschaffen, ligt de prijs daar meestal wat hoger. Daarom is vooraf online bestellen de slimste keuze. We raden je aan om de Japan Rail Pass te bestellen via GetYourGuide want hier is de prijs scherper dan via de officiële website en tevens kun je hier nog 7 dagen voor vertrek annuleren en ontvang je 80% van je aankoopbedrag retour. Handig voor het geval je reisplannen spontaan veranderen. Na aankoop ontvang je een voucher die je in Japan kunt omwisselen voor de fysieke pas. Dat doe je bij een JR-kantoor op de luchthaven of een groot treinstation, zoals in Tokyo, Kyoto of Osaka.

Een voordeel is dat je de pas tot drie maanden van tevoren kunt kopen, maar de datum van activatie zelf kunt aangeven bij het ophalen van de pas. Zo kun je bijvoorbeeld eerst een paar dagen in Tokyo blijven en de pas activeren op de dag dat je met de Shinkansen verder reist.

Tip: Je kunt bij elk JR-loket kosteloos zitplaatsen reserveren voor de Shinkansen of Limited Express-treinen. Handig in drukke periodes zoals het kersenbloesemseizoen.

Je treinreizen plannen

Het treinnetwerk in Japan is zo uitgebreid dat je er letterlijk het hele land mee doorkruist, en met al die lijnen en namen kan het soms best overweldigd voelen. Gelukkig zijn er handige tools waarmee je routes eenvoudig kunt plannen en tickets kunt reserveren.

Vooral Google Maps is je grootste vriend tijdens je reis door Japan. De app laat je niet alleen overzichtelijk zien welke verbinding het snelst is, maar toont ook actuele vertrektijden, perronnummers en prijzen. Ideaal om vooraf een begroting van je reiskosten te maken. Zodra je je route start, houdt Google Maps zelfs bij waar je je bevindt, wanneer je moet uitstappen en welke uitgang je het beste kunt nemen. En dat laatste is geen overbodige luxe, want Japanse stations kunnen soms voelen als doolhoven met tientallen uitgangen en lijnen.

Download voor vertrek de kaarten in Google Maps van de gebieden die je bezoekt. Zo kun je offline navigeren in Japan. Houd er wel rekening mee dat offline kaarten geen live vertrektijden of real-time updates tonen. Maar ook dat is in Japan geen probleem: op veel stations, luchthavens, cafés, 7-Elevens en zelfs in sommige Shinkansentreinen is gratis wifi beschikbaar. Wil je liever altijd online zijn, dan kun je eenvoudig voorafgaand aan je reis een eSIM met databundel aanschaffen.

Tip: Voor langeafstandsreizen zoals met de Shinkansen, is de app Japan Travel van Navitime een fijne aanvulling. Deze app werkt ook offline en toont precies welke trein je moet nemen, inclusief overstaptijden en kosten. Voor korte of lokale ritten blijft Google Maps echter de meest overzichtelijke keuze.

De verschillende manieren om kaartjes te kopen zonder JR-Pass

Er zijn drie verschillende manieren om kaartjes te kopen voor de trein en ander openbaar vervoer.

1. Los kaartje voor iedere rit

• Verkrijgbaar bij automaten of loketten op elk station (de meeste hebben een Engels menu).
• Kies je bestemming, betaal met contant geld of creditcard, en ontvang een papieren kaartje.
• Steek het kaartje in het poortje bij het inchecken, haal het er aan de achterkant weer uit en bewaar het voor het uitchecken.
• Ben je per ongeluk te ver gereisd? Gebruik dan bij het uitstappen de Fare Adjustment Machine om het verschil bij te betalen.

2. IC-kaart (aanrader)

De makkelijkste manier van reizen is met een IC-kaart, zoals Suica, Pasmo of Icoca. Het is een oplaadbare ov-chipkaart zoals wij die ook kennen. Deze kaart werkt bij vrijwel alle treinen, metro’s, bussen en zelfs in veel winkels en vendingmachines in heel Japan. Ideaal!

• Je koopt en laadt de kaart op bij automaten op het vliegveld, stations of bij een convenience store.
• iPhone-gebruikers kunnen Suica of Pasmo direct toevoegen aan hun Apple Wallet en overal digitaal opladen.
• Bij het poortje houd je de kaart tegen de scanner om in of uit te checken.

3. Tickets voor Shinkansen en Limited Express-treinen

Voor de Shinkansen en Limited Express-treinen werkt het systeem net iets anders.

• Je hebt naast je gewone ritprijs altijd een extra toeslagticket nodig. Dit combineren met een IC-kaart kan soms wat omslachtig zijn, dus het is makkelijker om voor deze treinritten een los ticket te kopen.
• Bij de automaat of het JR-loket koop je een volledig ticket, inclusief toeslag.
• Soms krijg je twee kaartjes: één voor de basisrit (de afstand die je reist), en één voor de toeslag of stoelreservering. Steek ze tegelijk in het poortje, haal ze er aan de achterkant weer uit en bewaar ze voor het uitchecken.
• Je kunt bij deze treinen kiezen tussen een gereserveerde stoel of een niet-gereserveerde zitplaats (iets voordeliger, maar je zoekt zelf een vrije stoel in de juiste wagon).
• Wil je zeker zijn van een plek in de trein, vooral tijdens drukke dagen? Boek dan je ticket vooraf online via JapanTravel.

Kom je er niet helemaal uit met je ticket op het station? Vrijwel elk station heeft een bemand loket naast de poortjes. Het personeel spreekt meestal wel wat Engels en helpt je graag vriendelijk verder.

Bagage meenemen in de trein

Er is in de trein niet altijd veel ruimte om je bagage te stallen. In regionale treinen kun je buiten de spits je koffer meestal makkelijk kwijt voor je voeten of op het rek boven de stoelen, maar tijdens drukke uren kan dat soms lastiger zijn. Ook in de Shinkansen is er slechts beperkte ruimte voor grote koffers; alleen achter de laatste rij stoelen is een plek voor grotere bagage.

Meestal komt het wel goed met je koffers, maar wil je licht en zonder gesleep reizen, dan is er de bagageservice, genaamd Takuhaibin. Hiermee kun je je koffer laten opsturen van het ene adres naar het andere. Het klinkt misschien als een luxe, maar in Japan is het de normaalste zaak van de wereld. Je geeft je bagage eenvoudig af bij je hotel, een convenience store (zoals 7-Eleven, FamilyMart of Lawson) of een servicebalie op het station of de luchthaven. De medewerkers regelen dan alles voor je. De kosten liggen meestal tussen €12 tot €17 per koffer, afhankelijk van de afstand en grootte. Binnen dezelfde regio wordt je bagage vaak de volgende dag bezorgd; bij langere afstanden duurt het meestal twee dagen.

Regel de verzending het liefst één dag voor vertrek, zodat je koffer zeker op tijd aankomt. Neem voor die dag een kleine tas met je essentials mee.

Tip: Bijna overal in het land vind je ook coin-lockers op het station, hier kan je je bagage tijdelijk stallen.

De treinetiquette in Japan

Ondanks het enorme netwerk en de miljoenen mensen die dagelijks met het openbaar vervoer reizen, verloopt alles in Japan opvallend rustig en geordend. Er wordt niet geduwd, niemand dringt voor, en iedereen houdt rekening met elkaar. Dat komt doordat er ongeschreven regels zijn die bijna iedereen netjes naleeft. Om je ook als reiziger zo goed mogelijk aan te passen aan de Japanse trein-cultuur, sommen we hieronder de belangrijkste treinetiquette voor je op.

• Stilte in de trein – De trein is voor Japanners een plek om even tot rust te komen. Gesprekken worden zachtjes gevoerd en telefoons staan standaard op stil. Bellen in de trein wordt als onbeleefd beschouwd.
• Eten en drinken – In lokale treinen en metro’s eet je liever niet; dat wordt als ongepast gezien. Een drankje is prima, maar uitgebreid eten hoort daar niet bij. In de Shinkansen is dat juist wél gebruikelijk. Op de perrons worden speciale lunchboxen verkocht die je onderweg kunt opeten. Een handige vuistregel: heb je een tafeltje, dan mag je eten; geen tafeltje, dan liever niet. Vergeet na afloop niet je afval mee te nemen, want prullenbakken zijn schaars.
• Wachten op de trein – Op de perrons staan vaak gekleurde lijnen op de grond die aangeven waar de deuren van de trein stoppen. Iedereen stelt zich hier vanzelf netjes op in een rij. Zodra de trein stopt, stappen eerst alle reizigers uit voordat de volgende groep rustig instapt. Duwen of voordringen gebeurt vrijwel nooit, het systeem werkt juist omdat iedereen geduldig is. Sluit dus netjes achteraan en je zult merken hoe soepel het allemaal verloopt.